احتمالا همه ی مردم نام بورس یا بازار بورس را شنیده باشند اما اگر از آنها بخواهیم تعریفی از آن داشته باشند تا فهم ان ساده تر شود شاید هر کسی نتواند تعریف صحیحی داشته باشد. در این مقاله تعریف و اصطلاحات بورس را در ابتدا به صورت ساده و قابل فهم شرح می دهیم با ما همراه باشید.
در ساده ترین، کوتاه ترین و قابل فهم ترین ترین جمله برای تعریف بورس می توان گفت بورس بازاری است برای معامله یا خرید و فروش کالا یا اوراق بهادار یا سهام شرکت ها.
یا به عبارتی دقیق تر یک بازار سازمان یافته ای است که قوانین و اصطلاحات خاص خود را دارد در گذشته بازار بورس در مکانی خاص خلاصه میشد اما اکنون با پیشرفت تکنولوژی و اینترنت این بازار خرید و فروش میتواند در هرجایی که اینترنت در دسترس باشد مورد استفاده قرار گیرد. وظیفه و کارکرد اصلی بازار بورس جمع اوری سرمایه های خرد و کلان مردمی است که میخواهند از سرمایه ی خود سودی به دست اورند که از سرمایه های جمع آوری شده برای تامین سرمایه ی لازم برای راه اندازی و ایجاد یک کسب و کار تجاری یا گسترش آن همچون شرکت های هواپیمایی، مسافر بری، تفریحی، کارخانه های تولیدی و… مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع بازار بورس
بازار بورس برای فهم و دسترسی راحت تر به انواع مختلفی تقسیم می شود که آنها را نام برده و به توضیح هر کدام از آن ها می پردازیم.
بورس اوراق بهادار
بورس انرژی
بورس کالا
بورس ارز
بورس اوراق بهادار
به طور ساده و کوتاه در تعریف اوراق بهادارمی توان گفت: دارایی ها و سرمایه های مالی همچون اوراق مشارکت، سهام و… خرید فروش یا معامله می شود. در کشورمان به بازار معامله یا خرید و فروش اوراق بهادار که رسما و دایمی مکان مشخصی است اوراق بهادار نامیده میشود.
کاری اصلی این بخش این است که در دسته از مردم به طور قانونی و با نظارت در یک فعالیت و گام اقتصادی شریک شوند که هر دو به خواسته ی خود برسند و در واقع در راه اندازی، رشد، شریک شوند که طبعا در سود و زیان آن نیز شریک می شوند.
این دو دسته سرمایه پذیران و سرمایه داران هستند. به طور ساده و قابل فهم می توان گفت مردم یه جامعه به دو دسته تقسیم می شوند که حتما در اطرافیان، دوستان یا اشنایان خود این نمونه را به طور کوچک مشاهده کرده اید: عده ای که تخصص، فکر اقتصادی و جرات انجام یک اقدام اقتصادی برای راه اندازی و سود اوری در یک کسب و کار را دارند اما بخشی یا کل سرمایه آن را ندارند. و عده ای که سرمایه ای دارند و اما به دلایل مختلفی همچون: نداشتن تخصص، ترس، راهی جز بانک برای سرمایه گذاری نیاموخته اند یا به دنبال راهی سود ده و شریک قابل اعتماد هستن برای کسب سود بیشتر و جلوگیری از کم ارزش شدن روز افزون سرمایه ی نقدی خود.
طبیعتا این دو گروه ویژگی های مختلفی دارند و تفاوت آنها در میزان سرمایه که در بعضی خرد و کم است و در بعضی کلان و زیاد یا سرمایه پذیران در جهت تجارت، کسب درامد یا تولید فعالیت دارند.
این نوع بورس از کارهای مهم و اساسی که انجام می دهد بستر و فضای منظم، قانون مند و معتبری برای طرفین ایجاد کرده که بتوانند با حفظ حقوق و با خیال آسوده به معامله یا خریدو فروش بپردازند.
بورس انرژی
بورس انرژی در مقایسه با دیگر بازار های فعال در کشورمان نوپا، جوان و تازه ای به حساب می آید که در آن بجای کالا و سهام مربوط به آن حامل های انرژی همچون نفت، گاز، برق و… و اوراق و سهام مربوط به آن خرید و فروش می شود. بورس انرژی فعالیت خود را در اسفند ماه سال 1391 رسما شروع کرد و معاملاتی همچون زغال سنگ، قطران و برق را شروع کرد.
بورس ارز
در این بازار معامله خرید و فروش ارزهای خارجی انجام می پذیرد. که هم اکنون این بازار در ایران فعال نیست.
بورس کالا
در بورس کالا همانگونه که از نام آن پیداست دارایی های فیزیکی و قابل لمس معامله می شود. فروشندگان کالای خود را عرضه می کنند بعد از کارشناسی و قیمت گذاری می شود و توسط کارگزاران به فروش می رسد.
در این بازار معمولا کالایی همچون موارد خام و اساسی مثل برنج، زعفران، برخی فلزات و… خرید و فروش می شود.
این بازار در سال 1386 شروع به کار کرد.
تاریخچه بورس در جهان
بورس واژه ای که مانند هر کلمه ی دیگری از یک ریشه ی تاریخی برخوردار است. برخی کارشناسان تاریخچه ی پیدایش این واژه ینی بورس را در گذشته در قرن 15 میلادی می دانند.
در آن زمان تجار و کاسبان شهری به نام بوروژ در شمال غربی کشور بلژیک در مقابل خانه ی بزرگ زاده ی که واندر بورس نام داشت جمع می شدند و به معامله یا خرید و فروش می پرداختند. از آن زمان محل هایی که مردم در آنجا به معامله یا خرید و فروش کالا می پرداختند را بورس می گفتند که بعد ها مسقف نیز شده بود.
تاریخچه بورس در ایران
در سال 1315 خورشیدی یک شخص بلژیکی که نام آن ران لوترفلد بود بعد از تحقیقات فراوان درباره ی تاسیس بورس در ایران اساسنامه ای تهیه کرد و به سران مملک تقدیم نمود اما در آن زمان بخاطر شروع جنگ جهانی دوم ، عملا مسله ی بررسی و تاسیس این بازار در کشورمان ایران بیشتر از 25 سال به تعویق افتاد.
سرانجام در سال 1341، کمیسیونی در وزارت بازرگانی کشور تشکیل شد که در آن موافقت نامه اولیه ایجاد و تاسیس بورس تنظیم شد. در اواخر همان سال هیئتی از بروکسل برای مشارکت در راه اندازی عملی بورس در ایران به کشور دعوت شدند که سرانجام بعد از 4 سال قانون تشکیل بورس در مجلس تصویب شد که نهایتا پس از یک سال در 15 بهمن ماه سال 1346 بورس اوراق بهادار تهران با چند معامله به طور رسمی فعالیت خود را شروع کرد.
اوراق بهادار چیست
اوراق بهادار به زبان کاملا ساده می توان گفت ینی کاغذ، برگه یا رسید هایی که دارای ارزش و اعتبار مالی می باشند که می توان آن ها را خرید و فروش کرد.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار خود به 3 دسته مختلف تقسیم می شوند:
· اوراق بدهی
· سهام
· اوراق بهادار مشتقه
1- اوراق بدهی
اوراق بدهی یا اوراق قرضه برگه ها یا سند هایی هستند که که شرکت توزیع کننده ی تعهد و تضمین می دهد که سالانه سود یا بهره ی مشخصی را به خریداران آن پرداخت کند و در هنگام رسید زمان مشخص تعیین شده اصل مبلغ را به خریداران آن باز پرداخت نماید. صاحبان و خریداران این اوراق فقط دریافت کننده اصل پول خود و سود آن هستند و هیچ حق مالکیتی در خود شرکت ندارند.
2- سهام
این اوراق متداول ترین و اوراق نوع خود اوراق محسوب می شوند. سهام، یک ارزش مشخص و اسمی دارد که تعداد آن در شرکت های مختلف به میزان و مقدار سرمایه آن شرکت متغیر است. گفته شده ارزش اسمی یک سهم عادی در بورس اوراق بهادار به ارزش 1000 ریال است. این سهام داران دارند ه ی حق نظردهی و رای در مجمع های آن شرکت و دیگر منافع کاهش یا افزایش قیمت دارایی خود ینی سهام هستند.
3-اوراق بهادار مشتقه
اوراق بهادار مشتقه به اوراقی گفته می شود که ارزش و اعتبار خود را از کالایی قابل لمس و فیزیکی یا همان دارایی پایه یا مالی می گیرند. دارایی پایه می تواند به شکل سهام، صنعت ساخت ساز، کالا و… یا هر نوع دارایی با ارزش دیگر ازین دسته باشد
به عبارتی دیگر اوراق مشتقه خود نوعی اوراق بهادار هستند که ارزش آن به دارایی هایی که از آن مشتق می شوند، وابسته است.
این مقاله را هم بخوانید: تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد
شاخص کل بورس
به بیان ساده می توان گفت شاخص کل بیان کننده قیمت و سود سهام شرکت های داخل بورس است.
شاخصی که معمولا در رسانه های خبری از آن به عنوان شاخص بورس تهران یاد می شود. این شاخص در میان فعالین بازار و سرمایه گذاران از پر کاربردترین شاخص هاست.
این شاخص تغییرات ارزش و قیمت سهام و سود سالانه ی آن را که شرکت به خریداران پراخت می کنند محاسبه می کند.
از نام های دیگر شاخص کل میتوان گفت: بازده ی نقدی Tedpix و شاخص قیمت است و نکته ی قابل توجه این است که میزان تغییرات شاخص است که برایمان مهم است نه خود عدد شاخص زیرا آن تغییرات نشان دهنده بازده است.
ثبت آگهی رایگان تجاری تولیدی صنعتی
شاخص قیمت
از دیگر شاخص های اصلی شاخص قیمت بورس است. این شاخص نشان دهنده روند عمومی افزایش یا کاهش قیمت سهام همه شرکت ها است.
تفاوت آن با شاخص کل این است که در این شاخص فقط قیمت سهام شرکت های بورسی محاسبه می شود اما در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالانه هم محاسبه می شود. هر چه شرکت بزرگتر باشد ینی سرمایه ی آن بیشتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت طبیعتا بالاتر خواهد بود.
شاخص 50 شرکت فعال تر در بورس چیست؟
در مدت زمان معینی ینی هر 3 ماه یک بار فهرست مشخصی از شرکت های فعال تر بر طبق میزان نقد شوندگی سهامشان انتشار می دهد. نقد شوندگی ینی خرید و فروش راحت تر و آسان تر سهام ان شرکت.
مزایای سرمایه گذاری در بورس
شاید از خود بپرسید چرا بورس؟ مزایای این بازار چیست؟ در ادامه به برخی مزایای آن می پردازیم.
1- می توان سود بیشتری بدست آورد البته باید فردی ریسک پذیر باشید زیرا که ممکن هست گاها ضرر نیز داشته باشید.
2- قابلیت نقد شوندگی در بازار بورس و سرمایه بهتر و سریع تر از دیگر بازار ها است.
3- در این بازار نهاد ناظری با نام سازمان بورس و اوراق بهادار وجود دارد که با نظارت بر تمامی فعالیت های صاحبین سرمایه و همچنین قوانین حاکم بر بازار، مکانی امن برای سرمایه گذاری بوجود آورده است.
4-برای سرمایه گذاری نیاز به سرمایه ی کلان و هنگفت نیست و می توان با سرمایه ی کم همچون 100 هزار تومان در بورس شروع به سرمایه گذاری و خرید و فروش کرد.
5-کنترل نقدینگی و تورم و رشد صنعت از دیگر مزایای این بازار است.
6- بورس سرمایه های راکد و ازاد از کم و زیاد را جمع اوری کرده و در بخش های سود اور و اشتغال زا دخیل میکند و گاها موجب رشد کسب و کار ها می شود یا از ورشکستی آن ها جلوگیری کرده.
چگونه وارد بازار بورس شویم؟
بعد از کسب کمی اطلاعات در مورد این بازار که در فضای آزاد وب بسیار زیاد و رایگان است شما نیاز به یک کد بورسی دارید که آن را از کارگذاری های مجاز میتوان دریافت کرد. که با داشتن آن می توانید خرید و فروش در بورس را شروع کرده و عملا وارد بازار شوید.
اصطلاحات بورس
در بازار سرمایه نیز همانند هر کسب و کار دیگری اصطلاحات خاص خود وجود دارد که کار و سرعت فهم آن را راحت تر می کند که آن ها را نام می بریم و توضیح مختصری در برای هر اصطلاح بورس می دهیم.
1- سهم در بورس
هر سهم در بورس نتیجه ی تقسیم سرمایه یک شرکت بر عددی معین است که با خرید آن مالکیت بخشی از یک شرکت را می توان در اختیار داشت.
2- ترازنامه
ترازنامه یک صورت حساب مالی است که در آن اول دارایی، بعد بدهی و در آخر حقوق سهام داران ثبت می شود.
3- مجمع در بورس
مجمع یعنی جلسه ای که حداقل 10 روز قبل از برگذاری از جانب هیئت مدیره اطلاع رسانی می شود که در آن سهام داران و مدیران گرد هم می آیند برای تصمیم گیری مسائل شرکت.
4- هیئت مدیره
به تعداد مشخصی از افراد که انتخاب شده از سوی سهام داران که تعداد آن ها بین 5 تا 9 شخص می باشد و وظیفه آنان اداره شرکت می باشد.
5- سال مالی
سال مالی یا دوره ی مالی که در پایان آن در تاریخ مشخصی شرکت ها موظف هستند عملکرد خود را گزارش دهند. و حداکثر هشت ماه پس از آن باید سود سهامداران را پرداخت نمایند.
6- سود هر سهم یا EPS
سودی که پس از کسر مالیات بر تعداد سهم ها در بورس به یک سهم تعلق دارد EPS که مخفف واژه ی Earning Per Shareاست.
7- سود تقسیمی هر سهم یا DPS در بورس
طبیعتا همه ی سود هر سهم بین سهامداران تقسیم نمی شود و هزینه های جانبی از آن کسر می شود به مقدار مشخص از سود هر سهم که به سهام دار پرداخت می شود سود هر سهم یا EPS که مخفف واژه ی (Dividend Per Share) گفته می شود.
8- کدال در بورس
کدال یعنی سامانه ای برای اطلاع رسانی اطلاعات مالی و اطلاعات مربوط به سهام شرکت های ثبت شده است به جهت حمایت از سرمایه گذاران و سهام داران تا بتوانند راحت تر اطلاعات آن را تحلیل کنند.
9- کد بورسی
کد بورسی کدی است منحصر در بورس به فرد برای هر شخص که سرمایه گذار با آن شناسایی می شود که از 3 حرف و 5 عدد تشکیل می شود.
10- نماد معاملاتی
نام مختصر شده شرکت هایی که در بورس حضور دارند.
11- شاخص بورس
در بیانی ساده و قابل فهم را می توان این گونه بیان کرد: عددی که نشاندهنده ی وضعی کلی بورس و سیر صعودی یا نزولی آن یا رشد و یا افت ارزش این بازار می باشد.
شاخص بورس خود به چند دسته تقسیم می شوند که هر کدام از آن ها نشان دهنده و بیانگر بخش و جنبه ی خاصی را به ما نشان می دهند. شاخص های بورس معیار های مهم و ارزشمندی هستند که با تحلیل و بررسی آن ها می توان از وضعیت بورس در گذشته و اکنون آگاه شد. که در بین این شاخص ها چند شاخص اهمیت بالاتری نسبت به بقیه در بورس دارند که به معرفی آن خواهیم پرداخت.
12- عرضه اولیه
عرضه ی اولیه ینی وقتی شرکتی برای اولین بار سهام خود را برای خرید عموم در دسترس قرار می دهد عرضه ی اولیه می گویند که خریداران می توانند اقدام به خرید و فروش کنند.
13- تالار بورس
مکانی که کارگزاران بورس سهام خرید و فروش می کنند و در آن جمع می شوند تالار بورس گویند.
14- تحلیل فاندامتال بورس
تحلیل فاندامنتال یا تحلیل بنیادی: در این تحلیل دارایی ها، میزان فروش، بدهی ، سهم بازارو… مورد بررسی قرار می گیرد و با توجه به این اطلاعات ارزش ذاتی سهم در بورس تخمین زده می شود.
15- تحلیل تکنیکال در بورس
تحلیل تکنیکال یا فنی: اشخاصی که تحلیل فنی انجام می دهند از نمودار ها استفاده می کنند که وضعیت سهام را در کوتاه مدت و بلند مدت پیش بینی می کنند. و معتقدند که قیمت سهام را تقاضا و عرضه معین می کند.
16- دامنه نوسان
دامنه نوسان یعنی بیشترین مقدار مجاز افزایش یا کاهش قیمت یک سهم در خرید و فروش روزانه است.
17- سبد یا پرتفوی
سبد یا پرتفوی به جمع سهم هایی می گویند که یک شخص از شرکت های مختلف خریداری کرده.
18- نسبت P/E
نسبت P/E نسبت قیمت به درآمد هر سهم را می گویند که از فاکتور های مهم در ارزش گذاری سهام است.
19- صف خرید و فروش در بورس
صف خریدو فروش یعنی وقتی فروشندگان یک سهم در بورس بیشتر از خریداران یا برعکس باشد صف برای آن تشکیل خواهد شد.
20- بازار گاوی و بازار خرسی
زمانی که در بورس بازار صعودی و ارزش سهام رو به رشد است در اصطلاح به آن می گویند بازار بورس گاوی است.
و برعکس هنگامی که بازار بد باشد و ارزش آن پایین بیاید یا راکد باشد می گویند بازار بورس خرسی است.
21- وظیفه کارگزاری ها در بورس
کارگذار واسطه ی بین سهام دار یا خریداران و شرکت ها یا فروشندگان در بورس است که تخصص و مهارت آن تحلیل بازار است.
22- تابلو خوانی در بورس
تابلو خوانی برای تشخیص ارزش یک سهم در بورس به کار می رود و از مهارت های مهم برای بورس بازان است.
23- سهم شناور در بورس
آن قسمت از سهام یک شرکت که سهامداران برای فروش آن اماده اند و در اختیار خریداران می گذارند.
24- حجم مبنا در بورس
یعنی کمترین سهمی که باید در یک سال در بورس معامله شود که در یک سال حداقل 20 درصد از کل سهام یک شرکت معامله باید معامله شود.
25- اوراق مشارکت
به ان دسته مشخص از اوراق بهادار می گویند که برای تامین مالی پروژه های بزرگ از سوی دولت، شرکت های بزرگ و… عرضه می شود که باز پرداخت آن تضمین می شود.
26- تفاوت سهامداران حقیقی و حقوقی
سهام دار حقیقی ینی کسی که سهام را کم و خرد برای خودش می خرد و سهام دار حقوقی ینی کسی که سهام را به مقدار زیاد می خرد که بر قیمت آن تاثیر می گذارد مثل بانک ها و بیمه ها.
امیدوارم این مقاله گامی رو به جلو و موثر در آگاه سازی شما عزیزان برداشته باشد.
رضا شوریابی
.
