به دلایل مختلفی سازه نیاز به بهسازی پیدا می کند که از جمله آنها می توان به خطاهای اجرایی توسط مهندس های قبلی، استفاده از مصالح نامرغوب، بهره برداری بی ضابطه سازه، از بین رفتن کیفیت مصالح با گذشت زمان، حوادث طبیعی، افزایش بار بیشتر از مقاومت ساختمان، فروپایگی سازه و… اشاره کرد. بهسازی لرزه ای ساختمان ها به معنی بهبود بخشیدن یا اصلاح کردن وضعیت موجود آنها است. در بهسازی لرزه ای، مهندسین و طراحان ساختمان بر اساس پیوست 6 آیین نامه 2800 و سایر منابع معتبر، به استحکام سازی آن در برابر حوادث غیر قابل پیش بینی می پردازند.
این اقدامات که با روش هایی مانند بهسازی موضعی، آزمایشات مخرب و غیرمخرب، دیوار برشی و… انجام می شود، سلامت جان ساکنین را هنگام زلزله و تکان های شدید حفظ می کند. در مرحله اول باید علم و دانش کافی را در زمینه ساختمان سازی به دست بیاورید. شما می توانید با دانلود مبحث 10 کتاب مقررات ملی ساختمان یا منابع مشابه، به این آگاهی دست پیدا کنید و مقاومت سازه های موجود را ارتقا دهید.
اقدامات لازم برای بهسازی لرزه ای ساختمان
قبل از اینکه مجری ساختمان سازی بخواهد برای بهسازی ساختمان اقدامی انجام دهد، باید مشخصات فنی ساختمان را به صورت کامل با کمک مشاورهای مقاوم سازی بررسی کند. این مشخصات عبارت هستند از:
- ویژگی های اجرای غیر سازه ای یا سازه ای
- میزان زمین لرزه خیز بودن موقعیت جغرافیایی که ساختمان در آنجا احداث شده است.
- محدودیت هایی که به واسطه مشکلات اقتصادی، چالش های اجرایی یا ضوابط مختلف به وجود آمده اند.
- نیاز کارفرما
بعد از اینکه تمام این مشخصات و شرایط ساختمان بررسی شد، اکنون مهندس ها نسبت به اینکه ساختمان نیاز به بهسازی دارد یا خیر، تصمیم گیری می کنند.
اگر ساختمان ها مطابق با آخرین استاندارد 2800 ایران طراحی و بنا شده باشند و در اجرای شان نظارت و دقت کافی وجود داشته باشد، نیازی به اجرای عملیات بهسازی برای آنها نیست. این سازه ها فقط در شرایطی نیاز به بهسازی دارند که کارشناسان بعد از بررسی های مختلف متوجه شوند احتمال بروز زمین لرزه در زمین آن ساختمان یا مشکلاتی از این قبیل زیاد است.
انجام مطالعات بهسازی لرزه ای
برای اینکه میزان آسیب پذیری ساختمان مشخص شود، باید مشخصه های مصالح به کار رفته و ویژگی های لرزه بررسی شوند.
آزمایش های غیر مخرب
در این روش مهندس ها بدون اینکه نیازی به نمونه برداری داشته باشند و در سازه اختلالی به وجود بیاورند، ویژگی های فنی آن را بررسی می کنند. از این تکنیک برای سازه های بتنی و فولادی استفاده می شود.
آزمایش های مخرب
کارشناسان تمام تلاششان را می کنند که این آزمایش را انجام ندهند، چون زمان و هزینه زیادی می طلبد و احتمال ایجاد عدم ناپایداری نیز وجود دارد. در واقع مهندس ها روش های آزمایش های غیر مخرب را به جای آزمایش های مخرب ترجیح می دهند و همواره به دنبال بررسی شرایط ساختمان به شیوه غیر مخرب هستند.
مدلسازی ساختمان برای بهسازی لرزه ای آن
مجری های ساخت و ساز باید بر اساس یک مدل بهترین راهکار را برای بهسازی ساختمان ارائه دهند که به این روش مدلسازی تحلیلی می گویند.
4 روش بهسازی لرزه ای ساختمان های موجود
روش های بهسازی لرزه ای سازه های موجود چیست؟ مجری های ساختمان و مهندسین چگونه اقدام به بهسازی لرزه ای سازه های موجود می کنند؟ در واقع این افراد با در نظر گرفتن معیارهای مقاوم سازی بهترین روش را برای بهسازی در نظر می گیرند. این روش باید بتواند علاوه بر اینکه مشکلات به وجود آمده در ساختمان را رفع می کند، به عنوان بهترین شیوه پاسخگویی به سطح مورد نیاز در قالب طرح بهسازی شناخته شود.
در صورتی که از روش درستی برای بهسازی لرزه ای سازه های موجود استفاده شود، سطح عملکرد لرزه ای ساختمان بهبود پیدا می کند و ساختمان در برابر زلزله ها و عوامل آسیب زای مشابه مقاوم خواهد شد. انواع روش های بهسازی ساختمان عبارت هستند از:
بهسازی موضعی ساختمان
از این شیوه برای افزایش سختی اعضای مختلف سازه ها و بهبود ضعف ساختمان ها در برابر زلزله ها استفاده می شود.
استفاده از سیستم لوله ای
از این سیستم برای ساختمان های بزرگ و چند طبقه استفاده می شود. در واقع در این ساختمان ها امکان استفاده از سیستم قاب خمشی وجود ندارد، برای همین کارشناسان از سیستم لوله ای استفاده می کنند.
این روش شامل 2 قاب خارجی و داخلی می شود.
استفاده از بادبند
بادبندها یا قاب های مهاربند برای ساختمان هایی که ارتفاع معمولی دارند، استفاده می شود. بادبندها شامل 2 نوع واگرا و هم گرا هستند که هر کدام از آنها در موقعیت های خاصی کاربرد دارند.
استفاده از دیوار برشی
این تکنیک مقاومت سازه را بالا می برد و جزو بهترین روش های بهسازی لرزه ای سازه های موجود شناخته می شود. در واقع کارشناسان از این روش برای افزایش مقاومت ساختمان در برابر جهت وزش بالای باد استفاده می کنند.
قوانین و ضوابط بهسازی لرزه ای ساختمان
برای بهسازی لرزه ای سازه های موجود ضوابطی و بندهایی وجود دارد که مجری های ساختمان سازی باید به طور کامل بر آنها مسلط باشند. اما آیا می دانید این ضوابط چه هستند؟
- بهسازی اجزای مختلف ساختمان که شامل اجزای سازه ای وغیر سازه ای می شوند.
- بررسی کامل اسکلت ساختمان ها قبل از اینکه فرآیند بهسازی آغاز شود.
- مشخص کردن میزان احتمال بروز زلزله در منطقه ساختمان موردنظر
- ارزیابی کامل لرزه ای ساختمان
- بررسی میزان تاثیر عوامل آسیب زا بر روی ساختمان با گذشت زمان
- مشخص کردن هدف بابت بهسازی ساختمان
- بررسی کامل روش بهسازی و محدودیت های اقتصادی که در انتخاب روش تاثیرگذار هستند.
- مطالعه و محاسبه های کامل و دقیق در رابطه با نیاز یا عدم نیاز ساختمان به بهسازی
مراحل بهسازی لرزه ای سازه های موجود
- برای اینکه کارشناسان مطالعات بهسازی ساختمان ها را انجام دهند، باید خصوصیات لرزه ای سازه مثل نسبت میرایی را با مشخصات مصالح مختلف به کار رفته در ساختمان بررسی کنند.
- در وهله بعدی نیاز به بررسی کامل پیکربندی و سیستم ساختمان وجود دارد و مهندس در این مرحله باید اطلاعاتی درباره نوع سازه، نحوه جایگذاری میلگردها در بتن های ساختمان، روشی که مصالح را به یکدیگر اتصال داده اند، باربری سازه، اندازه مقاطع و… به دست بیاورد.
- شما باید درباره پی و شالوده ساختمان نیز بررسی های انجام دهید و میزان کیفیت آنها را مشخص کنید. در این زمینه باید ویژگی های خاک منطقه ای که ساختمان در آنجا احداث شده است، نحوه قرارگیری هندسه ساختمان و حتی موقعیت قرارگیری آن، مشخصات فنی تمام میلگردهای سازه و ویژگی های ژئوتکنیکی خام مورد بررسی قرار بگیرند.
حرف آخر
در روش های ساخت و ساز قدیمی تر، اهمیت کمتری برای مقاوم سازی ساختمان در برابر تنش و زلزله قائل می شدند. به همین دلیل انبوهی از بناهای غیرمستحکم وجود دارد که باید با استفاده از روش های بهسازی لرزه ای سازه های موجود ایمن سازی شوند. کارشناسان قبل از هر اقدامی، مشخصات فنی ساختمان، لرزه خیزی منطقه جغرافیایی و چالش های اجرایی را بررسی می کنند. سپس با یکی از روش های بهسازی موضعی، سیستم لوله ای، بادبند یا دیوار برشی بخش های مختلف ساختمان را مقاوم سازی می کنند.
