تا حالا فکر کردید چقدر خوب می‌شد اگر می‌توانستید همه‌ی ایده‌های عجیب و غریب و داستان‌های شگفت‌انگیزی که در ذهنتان می‌چرخد را به یک کتاب تبدیل کنید؟ مثلاً همان داستانی که درباره‌ی گربه‌ای که می‌تواند صحبت کند و در واقع رئیس یک شرکت بزرگ است! بله، می‌دانم، شاید فکر کنید چاپ کتاب به اندازه‌ی فرستادن آدم به ماه پیچیده است، اما اجازه دهید خیالتان را راحت کنم: به هیچ وجه اینطور نیست!
در این مقاله قصد داریم به شما نشان دهیم که چطور می‌توانید کتاب خود را بدون نیاز به یک تیم علمی ناسا به چاپ برسانید. از ویرایش و بازبینی متن که مثل مرتب کردن اتاق کودکانه‌تان است، تا انتخاب ناشر که مثل انتخاب بهترین طعم بستنی در یک روز گرم تابستانی است. اگر آماده‌اید که با ما در این سفر پرماجرا همراه شوید، پس بندهای کفش‌هایتان را محکم کنید و بیایید با هم این مسیر را طی کنیم! قول می‌دهم که در پایان، نه تنها یک کتاب چاپ شده خواهید داشت، بلکه کلی هم خوش می‌گذرانید. آماده‌اید؟ بیایید شروع کنیم!
مرحله اول: آماده‌سازی متن کتاب
بیایید با ویرایش و بازبینی شروع کنیم. شما باید متن خود را چندین بار بخوانید و مطمئن شوید که هیچ غلط املایی، نگارشی یا منطقی در آن وجود ندارد. فکر کنید دارید کمد لباس‌هایتان را مرتب می‌کنید و هر لباسی که مناسب نیست را کنار می‌گذارید. شاید لازم باشد چند جمله را بازنویسی کنید یا حتی بخش‌هایی را حذف کنید. نترسید! هیچ‌کس از شما انتظار ندارد که با اولین تلاش، شاهکار ادبی بنویسید. حتی نویسندگان بزرگ هم چندین بار نوشته‌هایشان را ویرایش می‌کنند.
حالا که متن شما آماده است، باید به فرمت‌بندی و صفحه‌آرایی بپردازید. اینجا دقیقاً مثل انتخاب لباس برای مهمانی است. باید مطمئن شوید که متن شما در بهترین شکل ممکن ظاهر شود. فونت‌های مختلف را امتحان کنید، فاصله خطوط را تنظیم کنید و صفحه‌ها را شماره‌گذاری کنید. البته حواستان باشد که زیاده‌روی نکنید و کتابتان شبیه به یک کمد لباس پر از لباس‌های رنگارنگ نشود. بهتر است ساده و شیک باشد. آماده‌سازی متن کتاب شاید در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما اگر با حوصله و دقت این مراحل را طی کنید، در نهایت یک متن آماده و بی‌نقص خواهید داشت که آماده است تا به دنیای بیرون معرفی شود. پس با یک نفس عمیق و یک فنجان چای یا قهوه، بیایید شروع کنیم به مرتب کردن این اتاق پر از ایده‌های ناب!
مرحله دوم: انتخاب ناشر
خب، حالا که متن کتابتان آماده است و با زیبایی تمام مرتب شده، نوبت به مرحله بعدی می‌رسد: انتخاب ناشر. این بخش کمی شبیه به پیدا کردن شریک زندگی است؛ باید دقت کنید و بهترین گزینه را انتخاب کنید. اولین قدم این است که بفهمید دوست دارید با یک ناشر سنتی همکاری کنید یا به روش خودچاپ بروید. ناشران سنتی مثل والدینی هستند که همه کارها را برایتان انجام می‌دهند: از چاپ گرفته تا توزیع و تبلیغات. اما اگر به دنبال خودچاپ هستید، یعنی شما همان والدین هستید و همه چیز بر عهده شماست. مثل این است که تصمیم بگیرید به جای رفتن به یک رستوران شیک، خودتان در خانه آشپزی کنید.
برخی ناشران در زمینه کتاب‌های علمی تخصص دارند و برخی دیگر در زمینه داستان‌های عاشقانه. شما باید ناشری را پیدا کنید که با سبک نوشتاری شما هماهنگ باشد. می‌توانید با تحقیق و بررسی نظرات دیگر نویسندگان و خواندن کتاب‌هایی که آنها منتشر کرده‌اند، بهترین ناشر را پیدا کنید. اگر ناشری را پیدا کردید که به نظر مناسب می‌آید، بهتر است یک پروپوزال کامل و جذاب برایشان بفرستید. این پروپوزال شبیه به یک رزومه کاری است، باید نشان دهید که چرا کتاب شما فوق‌العاده است و چرا آنها باید با شما همکاری کنند.
مرحله سوم: فرایند ارسال کتاب به ناشر
اولین قدم، نوشتن یک نامه پوششی است. این نامه شبیه به مقدمه‌ای است که قبل از ورود به مهمانی برای معرفی خودتان می‌نویسید. باید جذاب، مختصر و مؤثر باشد. در این نامه باید خودتان را معرفی کنید، توضیح دهید که چرا کتاب شما خاص است و چرا ناشر باید به آن توجه کند. سعی کنید در این نامه شخصیت خودتان را نشان دهید، ولی حواستان باشد که خیلی هم از خودتان تعریف نکنید. یادمان باشد، فروتنی همیشه جذاب است!
بعد از نامه پوششی، نوبت به تهیه پروپوزال کتاب می‌رسد. این پروپوزال مثل آن گزارشی است که برای رئیس‌تان تهیه می‌کنید تا نشان دهید چرا ایده شما بهترین است. باید شامل یک خلاصه دقیق از داستان، تحلیل بازار و هدف‌گذاری مخاطبان باشد. شاید لازم باشد چند فصل از کتابتان را هم به عنوان نمونه ارسال کنید. به عبارت دیگر، این پروپوزال باید نشان دهد که کتاب شما ارزش وقت و سرمایه‌گذاری ناشر را دارد.
خوب حالا که نامه پوششی و پروپوزال را تهیه کردید، نوبت به مدارک و مستندات می‌رسد. این مرحله شبیه به جمع‌آوری مدارک برای گرفتن ویزای سفر به یک کشور رویایی است. باید مطمئن شوید که همه چیز کامل و بدون نقص است. معمولاً ناشران لیستی از مدارک مورد نیاز دارند که باید شامل رزومه نویسنده، خلاصه کتاب، چند فصل نمونه و گاهی هم یک برنامه تبلیغاتی باشد. توجه کنید که هر ناشر ممکن است شرایط و مدارک متفاوتی را درخواست کند، پس حتماً به دقت شرایط هر ناشر را مطالعه کنید و مدارک را بر اساس نیازشان تهیه کنید. اگر همه چیز را درست انجام دهید، احتمالاً یک قدم به چاپ کتابتان نزدیک‌تر خواهید شد. فرآیند ارسال کتاب به ناشر ممکن است کمی استرس‌زا به نظر برسد، اما با رعایت نکات و تهیه مدارک به شکل دقیق، می‌توانید این مرحله را هم با موفقیت پشت سر بگذارید.
مطالعه بیشتر: چاپ اقساطی کتاب
مرحله چهارم: قرارداد با ناشر
قرارداد نشر مثل یک منوی رستوران شیک است، باید با دقت بخوانید و مطمئن شوید که همه چیز به میل شماست. اولین نکته مهم، حق و حقوق شما به عنوان نویسنده است. باید مشخص شود که چقدر از فروش کتاب به شما تعلق می‌گیرد. حواستان باشد که درصد حق‌التالیف شما مناسب و منصفانه باشد. نمی‌خواهید که شبیه به یک گردشگر گم‌شده در بازار مکاره شوید که هر کسی سعی می‌کند از او سود بیشتری ببرد! همچنین باید به مدت زمان قرارداد توجه کنید. آیا ناشر حق چاپ کتاب شما را برای همیشه می‌گیرد یا فقط برای چند سال؟ بهتر است مطمئن شوید که اگر ناشر نتواند کتابتان را به خوبی بفروشد، شما می‌توانید قرارداد را لغو کنید و با ناشر دیگری همکاری کنید. این نکته شبیه به داشتن یک برنامه “ب” برای مواقع ضروری است.
مسائل حقوقی و مالی قرارداد بسیار مهم هستند. باید مطمئن شوید که قرارداد شامل تمامی جزئیات مربوط به پرداخت‌ها، توزیع و تبلیغات است. آیا ناشر هزینه تبلیغات را پرداخت می‌کند یا شما باید بخشی از آن را بپردازید؟ اگر قرار باشد کتاب به زبان‌های دیگر ترجمه شود، چه کسی مسئولیت این کار را برعهده دارد؟ این سوالات را قبل از امضای قرارداد بپرسید تا بعداً به دردسر نیفتید. پیشنهاد می‌کنم قبل از امضای قرارداد، با یک وکیل مشورت کنید. بله، می‌دانم که ممکن است فکر کنید نیازی به وکیل نیست، اما باور کنید که داشتن یک وکیل در این مرحله مثل داشتن یک دوست باهوش و دانا در کنارتان است که نمی‌گذارد در مهمانی گم شوید و هر کسی از شما سوء استفاده کند. امضای قرارداد با ناشر، مرحله‌ای حیاتی در مسیر چاپ کتاب شماست. با دقت و احتیاط این مرحله را طی کنید و مطمئن شوید که همه چیز به نفع شماست. بعد از امضای قرارداد، می‌توانید نفس راحتی بکشید و به مرحله بعدی بروید: چاپ و تولید کتاب. موفق باشید و امیدوارم که قراردادتان به همان شیرینی کیکی باشد که در جشن چاپ کتابتان خواهید خورد!
مطالعه بیشتر: بهترین فونت برای کتاب را بشناسید.
مرحله پنجم: چاپ و تولید کتاب
خب، حالا که قرارداد امضا شده و همه چیز در مسیر درستی قرار گرفته، نوبت به یکی از هیجان‌انگیزترین مراحل می‌رسد: چاپ و تولید کتاب. چاپ کتاب شبیه به یک سفر ماجراجویانه است. ابتدا باید همه فایل‌های نهایی را به ناشر تحویل دهید. اینجا جایی است که متن نهایی، طراحی جلد، و تمام جزئیات دیگر آماده و به ناشر ارسال می‌شود. ناشر شروع به کار می‌کند و مراحل چاپ آغاز می‌شود. ممکن است این فرآیند کمی زمان‌بر باشد، مثل انتظار برای پختن کیک در فر. در این مرحله، ناشر همه چیز را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که هیچ غلط املایی یا مشکلی در متن وجود ندارد. اگر کتاب شما به تصویر نیاز دارد، این تصاویر هم باید در جای مناسب قرار بگیرند.
یکی از تصمیمات مهم در این مرحله، انتخاب نوع کاغذ و جلد کتاب است. این انتخاب‌ها مثل انتخاب روکش کیک و طعم آن هستند. آیا دوست دارید کتابتان جلد سخت داشته باشد یا جلد نرم؟ نوع کاغذ هم مهم است. آیا دوست دارید کاغذ کتابتان سفید براق باشد یا کاغذی مات و لطیف؟ هر کدام از این انتخاب‌ها به کتاب شما شخصیت می‌دهد و باید با محتوای کتاب هماهنگ باشد.
حالا که همه چیز آماده است، نوبت به چاپ نهایی می‌رسد. این مرحله مثل لحظه‌ای است که کیک از فر بیرون می‌آید و شما بوی خوش آن را حس می‌کنید. چاپخانه‌ها ماشین‌های بزرگی دارند که صفحات کتاب شما را با دقت و سرعت بالا چاپ می‌کنند. این ماشین‌ها مثل جادوگرانی هستند که هر صفحه را به شکل دلخواه شما درمی‌آورند. بعد از چاپ صفحات، نوبت به جلدگذاری و بسته‌بندی می‌رسد. کتاب‌ها مرتب و زیبا در جعبه‌های مخصوص قرار می‌گیرند و آماده ارسال به کتابفروشی‌ها و خوانندگان عزیز شما می‌شوند. حالا کتاب شما آماده است تا دنیا را فتح کند! چاپ و تولید کتاب مرحله‌ای پر از هیجان و لذت است. با هر قدمی که برمی‌دارید، به نتیجه نهایی نزدیک‌تر می‌شوید و وقتی اولین نسخه از کتاب چاپ شده‌تان را در دست می‌گیرید، همه تلاش‌ها و زحماتتان به بار می‌نشیند. پس آماده باشید برای جشن گرفتن و لذت بردن از ثمره کارتان!
مطالعه بیشتر: صفحه آرایی کتاب
مرحله ششم: توزیع و فروش کتاب
خب، دوستان! حالا که کتابتان چاپ شده و در دستتان قرار گرفته، نوبت به مرحله‌ای می‌رسد که شاید از همه مراحل قبلی جذاب‌تر باشد: توزیع و فروش کتاب. اول از همه، باید با کتابفروشی‌ها تماس بگیرید. بله، درست شنیدید، همان کتابفروشی‌های محلی که همیشه بوی خوش کتاب نو می‌دهند. سعی کنید کتابتان را در این فروشگاه‌ها عرضه کنید. البته ممکن است مثل فروش بستنی در زمستان سخت باشد، ولی با کمی تلاش و مذاکره می‌توانید موفق شوید.
اما فقط به کتابفروشی‌ها اکتفا نکنید! دنیا دیجیتال شده و باید از فرصت‌های آنلاین هم استفاده کنید. کتابتان را در فروشگاه‌های آنلاین مثل آمازون، دیجی‌کالا و حتی شبکه‌های اجتماعی بفروشید. هر چه بیشتر دیده شوید، بیشتر هم فروخته می‌شوید! یکی دیگر از روش‌های جذاب، همکاری با بلاگرها و اینفلوئنسرها است. آنها مثل مهمانان ویژه با حضورشان همه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اگر یک بلاگر معروف کتاب شما را معرفی کند، مطمئن باشید که فروش کتابتان سر به فلک خواهد کشید.
به روش‌های خلاقانه هم فکر کنید. مثلاً می‌توانید یک امضای کتاب برگزار کنید. همچنین، از قدرت شبکه‌های اجتماعی غافل نشوید. اینستاگرام، توییتر و فیس‌بوک می‌توانند دوستان جدیدی برای کتابتان پیدا کنند. مثلاً یک پست جذاب با عکسی از جلد کتاب و یک نقل‌قول دلچسب از متن آن می‌تواند توجه زیادی جلب کند. این پست‌ها مثل دعوتنامه‌های دیجیتالی هستند که به دست هر کسی می‌رسند و آنها را به جشن شما دعوت می‌کنند.
مرحله هفتم: تبلیغات و بازاریابی کتاب
این بخش شبیه به برگزاری یک کارناوال بزرگ است که همه را دعوت می‌کنید تا بیایند و از کتاب شما لذت ببرند. اولین قدم، ساخت یک پوستر جذاب برای کتابتان است. پوستر باید شبیه به یک دعوتنامه باشد که همه را به خود جذب کند. می‌توانید از تصاویر جذاب، نقل‌قول‌های جالب از کتاب و البته یک عنوان بزرگ و هیجان‌انگیز استفاده کنید. حالا که پوستر آماده است، باید آن را همه جا پخش کنید. از کتابفروشی‌ها تا کافی‌شاپ‌ها، از ایستگاه‌های مترو تا تابلوهای اعلانات دانشگاه‌ها. حتی می‌توانید پوستر را در صندوق پستی همسایه‌ها بیندازید! بله، کمی جسور باشید؛ تبلیغات مثل داد زدن در یک بازار شلوغ است، باید طوری داد بزنید که همه صدایتان را بشنوند.
در دنیای امروز، شبکه‌های اجتماعی همان کارناوال مجازی شما هستند. اینستاگرام، توییتر، فیس‌بوک و لینکدین، هر کدام می‌توانند بستری برای تبلیغ کتابتان باشند. یک صفحه مخصوص کتابتان بسازید و شروع به اشتراک‌گذاری کنید. عکس‌های جذاب از جلد کتاب، ویدیوهای کوتاه از شما که درباره کتاب صحبت می‌کنید و حتی داستان‌هایی از پشت‌صحنه نوشتن کتابتان را به اشتراک بگذارید. نکته مهم این است که خلاق باشید. مثلاً می‌توانید یک مسابقه راه بیندازید و از دنبال‌کنندگان بخواهید بهترین نقل‌قول از کتابتان را به اشتراک بگذارند. به برنده یک نسخه امضاشده از کتاب بدهید. این کار مثل هدیه دادن در جشن تولد است؛ همه را هیجان‌زده می‌کند.
تبلیغات ویدئویی یکی از مؤثرترین روش‌هاست. یک ویدئو کوتاه از شما که درباره کتابتان صحبت می‌کنید و داستان‌های جالبی از نوشتن آن تعریف می‌کنید، می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. این ویدئوها را در یوتیوب، اینستاگرام و حتی در سایت‌های معتبر به اشتراک بگذارید. همچنین، می‌توانید با پادکست‌های مرتبط همکاری کنید. مصاحبه با میزبان یک پادکست می‌تواند فرصت خوبی برای معرفی کتابتان باشد. تبلیغات سنتی را هم فراموش نکنید. آگهی در روزنامه‌ها، مجلات و حتی رادیو می‌تواند به شما کمک کند. شاید فکر کنید این روش‌ها کمی قدیمی هستند، ولی هنوز هم تأثیر خود را دارند. مثلاً یک مقاله در روزنامه محلی درباره کتاب شما می‌تواند تعداد زیادی خواننده جذب کند.
جمع‌بندی
در این مقاله، با سرمایه‌گذاری هزاران ساعت تایپ، دو لیتر قهوه، و یک کوه از پیشنهادهای ارزشمند دوستان، نهایتاً به راهنمایی‌هایی برای چاپ کتاب خود دست پیدا کردیم. از انتخاب موضوعی که بازار را شورانگیز کند، گرفته تا جذابیت جلدی که بیش از خوانندهٔ خودش جذب کند، همه چیز در اینجا بود. حالا فقط کافیست کتاب را به ناشر بسپاریم، برای چاپ تحت فشار قرار دهیم، و در انتها با امید بخوابیم که کتابمان به دستان خوانندگان برسد.
