? دکتر سهراب بختیار
در نهمین روز از مرداد ۹۸ ،لایحه پیشنهادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف ۴ صفر در هیئت دولت تصویب شد.
بر این اساس هر ده هزار ریال معادل یک تومان و هر تومان معادل ۱۰۰ریال جدید است
این لایحه که امروز به تصویب دولت رسید برای نهائی شدن باید به تایید و تصویب نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز رسیده و سپس جهت اجرائی شدن ،به بانک مرکزی ابلاغ گردد
عزم جدّی دولت برای نهایی کردن این مصوبه تا حدّی است که تصمیم دارد آنرا بصورت ۲فوریتی و خارج از نوبت به صحن علنی مجلس برساند.
دولتی ها از کاهش هزینه های چاپ و نشر اسکناس و ضرب مسکوک،کاهش تبعات نقل و انتقالات سنگین مالی در مبادلات روزانه،خارج شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادی،حفظ برابری و کارائی پول ملّی ،کاهش صدور چک های بانکی،چک پول و عملکرد های بین بانکی،بعنوان اهداف مثبت این طرح یاد میکنند.
این فرمول اقتصادی در کشورهایی مرسوم است که سایه سنگین اَبَرتورّم را بر اقتصاد خود حس میکنند و با اتخاذ تدابیری از پیش تعیین شده بسمت تسهیل در مبادلات پولی و کم کردن هزینه های چاپ و در نهایت بالا بردن ارزش برابری پول ملّی خود با ارزهای معتبر جهانی ،حرکت مینمایند.
قابل ذکر است این روش بیشتر در قرن ۲۰ میلادی متداول بوده و اقتصاددان ها در ابتدای قرن ۲۱ میلادی استقبال کمتری از این رویّه ،انجام داده اند.
اوّلین کشوری که با انجام این طرح توانست بر اَبَرتورّم خود فائق آید آلمان غربی بود،این کشور در سال ۱۹۶۰ میلادی و با برنامه ریزی هوشمند و هدفمند در ۲ دهه توانست ابر تورّم موجود در اقتصاد این کشور در سالهای بعد از اتمام جنگ جهانی دوّم را ،مهار نموده و با ادامه روند اصلاحات اقتصادی پس از گذشت ۳دهه اقتصاد ورشکسته و با خاک یکسان شده این کشور را تبدیل به قدرت بلا منازع اقتصادی در دنیا نماید.
در کنار این تجربه موفّق توسط ژرمن ها ،شاهد تجربه های تلخی نیز در عرصه جهانی بوده ایم ،کشورهائی همچنین برزیل با حذف ۱۸ صفر از پول ملّی و آرژانتین با ۱۳ صفر از پول ملی ،دهه ها درگیر اُفت ارزش پول ملّی خود بوده اند و نهایتاً با اتخاذ اصلاحات عظیم اقتصادی با صرف هزینه های مالی و زمانی بسیار زیان بار،وضعیت را به سوی پایداری و ثبات رساندند و با بازگشت اعتماد روانی مردم به واحد پول رسمی ،متحمّل هزینه های هنگفتی شدند.
✅ آنچه ملموس است پول فقط ضریب تبدیل خدمات و کالا به واحد پول است و حذف صفر از آن هیچگونه تاثیر مثبتی بر اشتغال ،تورّم و جذب سرمایه گذاری نخواهد داشت.
✅ بنده با شرایط موجود و با توجّه به نوسانات شدید در متغیّر های کلان اقتصادی در کشور حذف ۴ صفر از واحد پول ملّی را به هیچ وجه صلاح ندانسته و یقین دارم این طرح نه تنها هیچ تاثیر مثبتی بر شاخص های اقتصادی ندارد بلکه در دراز مدّت باعث ایجاد تورّم عظیم تری در ایران میگردد.
اجرای نادرست این طرح در شرایط فعلی همچنین میتواند اثرات منفی تحمیلی دیگری نیز بر اقتصاد ما وارد سازد .
از جمله
_ اجرای این طرح در شرایط فعلی اثر منفی مستقیم بر رشد صادرات گذاشته و حجم صادرات در کشور را بشدّت کاهش میدهد و باعث کاهش منابع ارزی حاصل از صادرات در کشور میشود که این خود اَبَرمعضل کنونی اقتصادی ما محسوب میشود.
_ با توجّه به قدرت قیمت گذاری مولفه های اقتصادی و ایجاد اعداد اعشاری و غیر رُند ،میل به گِرد کردن به سمت عدد بالاتر ،باعث افزایش سطح عمومی قیمت ها در جامعه و در نهایت افزایش قیمت رِزق روزمره مردم میگردد.
_ با در نظر گرفتن دوره زمانی مشخص برای جمع آوری و اِمحا اسکناس و مسکوکات و جایگزینی اسکناس قدیم و جدید ،دولت متقبّل هزینه بسیار سنگینی در این رابطه میشود.
✅ توصیه بنده به نخبگان ارائه دهنده این چنین طرحهایی این است که با وجود تورّم بیش از ۴۰ درصدی در جامعه ،اثرات مثبت حذف ۴ صفر در اقتصاد، خنثی و شُک های حاصل از تبعات منفی آن باعث ایجاد تورّم های جهشی می گردد.
✅ جهت رسیدن به نتایج مطلوب حاصل از حذف ۴ صفر از پول ملّی و مشاهده اثرات مثبت آن در مهار تورّم ،نیاز به بستر سازی وسیع اقتصادی محسوس میباشد.مواردی که مشاورین اقتصادی شخص رئیس جمهور ،بهتر از هر فردی،نسبت به آن اِشراف کامل دارند.
امیدوارم ضمن ادامه اصلاحات اقتصادی نظام بانکی و پولی و در راس آن استقلال بانک مرکزی از دولت و تشکّر از آقای دکتر همتی و همکاران بابت کاهش قیمت ارز در تنش های موجود و آرزوی تحقّق ثبات ارزی،بعنوان سرآغاز زیر ساخت های حذف صفر از پول ملّی، در کاهش چشمگیر میزان نقدینگی و اسکناس و همچنین محدودیت قدرت گذاری عوامل اقتصادی نیز بعنوان الزامات پیش روی طرح ،اهتمام ورزند و با انجام کلیّه اصلاحات،فرآیند حذف صفر از واحد پول ملّی را به زمان مناسبتری ،محوّل نمایند.
