سنگ قیمتی به سنگی گفته می‌شود که به دلیل زیبایی، دوام وکمیاب بودن ارزشمند بوده و در جواهرسازی استفاده می‌شود.
انواع جواهرات سنگ های معدنی :
سنگ های قیمتی : الماس، یاقوت سرخ (Ruby)، یاقوت کبود (Sapphire) و زمرد (Emerald) که به دلیل زیبایی و ارزش بالایی که دارند در این دسته قرار می‌گیرند.
سنگ‌های نیمه‌قیمتی: آمیتیست، عقیق، فیروزه، کوارتز و توپاز که زیبا هستند اما به اندازه سنگ‌های قیمتی اصلی کمیاب و گران‌بها نیستند.
ویژگی‌های اصلی سنگ‌های قیمتی:
- زیبایی (Beauty): شامل رنگ، شفافیت و درخشندگی است. رنگ‌های برجسته از عوامل اصلی جذابیت این سنگ‌ها هستند.
- دوام (Durability): سنگ‌های قیمتی معمولاً سختی و مقاومت بالایی دارند که از آن‌ها در برابر خراش و شکست محافظت می‌کند. این سختی با مقیاس موهس (Mohs) اندازه‌گیری می‌شود.
- کمیاب بودن (Rarity): کمیابی این سنگ‌ها، به‌ویژه در کیفیت بالا، باعث ارزشمند شدن آن‌ها می‌شود.
- قابلیت تراش و صیقل: سنگ قیمتی باید قابلیت برش و صیقل داشته باشد تا در جواهرات استفاده شود و به زیبایی کامل برسد.
- سنگ‌های قیمتی عمدتاً از مواد معدنی تشکیل شده‌اند که در اثر فرآیندهای زمین‌شناسی مانند فشار و حرارت به وجود می‌آیند.
- برخی از سنگ‌ها مانند مروارید و کهربا، غیرمعدنی هستند، اما به دلیل زیبایی و ارزش در دسته سنگ‌های قیمتی قرار می‌گیرند.
انواع جواهرسنگ های معدنی (سنگ های قیمتی)
- الماس (Diamond): سخت‌ترین ماده طبیعی که به دلیل شفافیت و بازتاب بی‌نظیر نور بسیار ارزشمند است.
الماس یکی از سنگ‌های قیمتی و ارزشمند است که به عنوان سخت‌ترین ماده طبیعی شناخته می‌شود. این سنگ از کربن خالص تشکیل شده و ساختار بلوری آن به صورت مکعبی است.
الماس به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خاص آن، در دو دسته کلی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- الماس‌های جواهری: این نوع الماس به دلیل شفافیت، درخشندگی، و کمیابی، در ساخت جواهرات و زیورآلات استفاده می‌شود. کیفیت الماس جواهری بر اساس چهار معیار موسوم به C4 رنگ، وضوح، وزن، و برش ارزیابی می‌شود.
- الماس‌های صنعتی: این نوع الماس به دلیل سختی بسیار بالا، در کاربردهای صنعتی نظیر برش، سوراخ‌کاری، پولیش، و ابزارهای دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از الماس‌های صنعتی به صورت مصنوعی تولید می‌شوند.
ویژگی‌های الماس:
- سختی بالا: در مقیاس سختی موهس، سختی الماس برابر با 10 است، که بالاترین مقدار در این مقیاس است.
- شفافیت و درخشندگی: به دلیل ضریب شکست بالا، الماس درخشندگی خاص و زیبایی دارد.
- کمیابی: الماس‌های با کیفیت جواهری بسیار نایاب هستند.
از لحاظ زمین‌شناسی، الماس در اعماق زیاد زمین و تحت فشار و دمای بسیار بالا تشکیل می‌شود و معمولاً همراه با سنگ‌های آذرین خاصی مانند کیمبرلیت و لمپوریت به سطح زمین آورده می‌شود.
2. یاقوت سرخ (Ruby): یاقوت سرخ یا روبی (Ruby) دومین سنگ قیمتی بعد از الماس بسیار ارزشمند و محبوب است که به خاطر رنگ قرمز خاص و زیبای خود شهرت دارد. این سنگ، نوعی کانی کوراندوم (Corundum) است که عمدتاً از اکسید آلومینیوم (Al₂O₃) تشکیل شده و رنگ قرمز آن به دلیل وجود مقادیر کمی از عنصر کروم (Cr) در ساختارش ایجاد می‌شود.
انواع یاقوت سرخ :
یاقوت سرخ یکی از سنگ‌های قیمتی است که انواع مختلفی دارد که بر اساس رنگ، وضوح، وزن و محل استخراج متفاوت هستند. در اینجا انواع مختلف یاقوت سرخ معرفی می‌شود.
- یاقوت سرخ خون کبوتری (Pigeon Blood Ruby):
رنگ قرمز خالص و عمیق شبیه خون کبوتر است و یکی از گران‌ترین انواع یاقوت است. معمولاً از میانمار استخراج می‌شود.
- یاقوت سرخ قرمز روشن (Bright Red Ruby):
این سنگ قیمتی، رنگ روشن‌تر و شفاف‌تر از نوع خون کبوتری دارد و در جواهرسازی محبوب است.
- یاقوت سرخ قرمز تیره: (Dark Red Ruby)
رنگ قرمز تیره مایل به قهوه‌ای یا بنفش است و معمولاً از تایلند و ماداگاسکار استخراج می‌شود.
- یاقوت سرخ صورتی :(Pink Ruby) به دلیل مقدار کم کروم، رنگ صورتی مایل به قرمز دارد و قیمت کمتری نسبت به یاقوت‌های قرمز دارد.
- یاقوت سرخ ستاره‌ای :(Star Ruby) دارای پدیده آستریزم (ستاره‌مانند) است که در نور مستقیم به صورت ستاره شش‌پر درخشندگی می‌دهد
- یاقوت سرخ پرتو: (Fluorescent Ruby) در نور فرابنفش درخشان‌تر می‌شود و ویژگی آن بیشتر در یاقوت‌های استخراج‌شده از میانمار و سریلانکا مشاهده می‌شود
- یاقوت سرخ طبیعی و مصنوعی: یاقوت طبیعی در زمین تشکیل می‌شود و یاقوت‌های مصنوعی در آزمایشگاه‌ها ساخته می‌شوند و معمولاً قیمت کمتری دارند.
- یاقوت سرخ سریلانکایی (Sri Lankan Ruby): رنگ روشن یا صورتی دارد و به دلیل درخشندگی‌اش محبوب است.
- یاقوت سرخ تایلندی (Thai Ruby): رنگ قرمز تیره مایل به قهوه‌ای دارد و معمولاً در تراش‌های کابوشن استفاده می‌شود. در نتیجه، انواع مختلف یاقوت سرخ به دلیل ویژگی‌ها و محل استخراج متفاوت، قیمت و ارزش‌های مختلفی دارند.
یاقوت خون کبوتری از گران‌ترین انواع است، در حالی که یاقوت‌های صورتی یا قرمز تیره معمولاً قیمت کمتری دارند.
3. یاقوت کبود (Sapphire): یکی از سنگ‌های قیمتی با ارزش و زیباست که به دلیل رنگ آبی بی‌نظیر و خاص خود شهرت جهانی دارد. این سنگ نیز مانند یاقوت سرخ، از خانواده کروندوم (Corundum) است و رنگ آبی آن به دلیل وجود مقادیر کمی از عناصر آهن و تیتانیوم در ساختار آن شکل می‌گیرد. یاقوت کبود، به‌ویژه انواع آبی آن، به دلیل زیبایی، سختی بالا و تنوع رنگی، یکی از محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی در جواهرسازی است. ارزش آن به عوامل مختلفی همچون رنگ، شفافیت واستخراج آن بستگی دارد. یاقوت کبود نماد قدرت، آرامش و صداقت است و قرن‌هاست که در فرهنگ‌های مختلف مورد تایید قرار می‌گیرد.
انواع یاقوت کبود:
- یاقوت کبود آبی (Blue Sapphire):محبوب‌ترین نوع یاقوت کبود است که به دلیل رنگ آبی غنی و زیبای خود بسیار ارزشمند است. بهترین انواع آن از کشمیر، سریلانکا و میانمار استخراج می‌شود.
- یاقوت کبود ستاره‌ای (Star Sapphire):این نوع یاقوت دارای پدیده آستریزم است که در نور مستقیم به شکل یک ستاره شش‌پر در سطح سنگ دیده می‌شود.
- یاقوت کبود فانتزی (Fancy Sapphire):این نوع شامل رنگ‌های غیرآبی مانند صورتی، زرد، سبز، و بنفش است. یکی از نادرترین انواع آن پادپارادشا (Padparadscha) است که ترکیبی از رنگ‌های صورتی و نارنجی دارد.
- یاقوت کبود بی‌رنگ (White Sapphire):این نوع بدون رنگ است و به‌دلیل شفافیت بالا گاهی به‌عنوان جایگزینی برای الماس استفاده می‌شود.
- یاقوت کبود تغییر رنگ‌دهنده (Color-Change Sapphire): این نوع یاقوت بسته به نور محیط، رنگ خود را از آبی به بنفش یا سبز تغییر می‌دهد.
4. زمرد (Emerald): یکی از گرانبهاترین و زیباترین سنگ‌های قیمتی جهان است که به دلیل رنگ سبز خاصش شهرت زیادی دارد. این سنگ از خانواده بریل (Beryl) بوده و رنگ سبز آن به دلیل وجود عناصر کروم و وانادیوم در ترکیب شیمیایی آن به وجود می‌آید. زمرد به دلیل رنگ سبز زیبا، کمیاب بودن و ارزش فرهنگی و تاریخی خود یکی از محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان است. قیمت و ارزش زمرد به کیفیت رنگ، شفافیت و اندازه آن بستگی دارد. با این حال، حتی زمردهای دارای ناخالصی نیز در جواهرسازی بسیار ارزشمند هستند و زیبایی خاص خود را دارند. زمرد به عنوان نماد عشق و تجدید حیات، همیشه در میان علاقه‌مندان به جواهرات جایگاه ویژه‌ای داشته است.
انواع زمرد:
- زمرد کلمبیایی (Colombian Emerald): بهترین و باکیفیت‌ترین نوع زمرد است که به دلیل رنگ سبز عمیق و شفافیت بالا شهرت دارد. معادن معروف آن در مناطق موزو (Muzo) و چیوور (Chivor) در کلمبیا قرار دارند.
- زمرد زامبیایی (Zambian Emerald): معمولاً دارای رنگ سبز تیره متمایل به آبی است.این زمردها از معادن زامبیا استخراج می‌شوند و به دلیل دوام بیشتر و قیمت مناسب‌تر، در جواهرسازی محبوب‌اند.
- زمرد برزیلی (Brazilian Emerald): رنگ این زمردها معمولاً روشن‌تر و متمایل به سبز زرد است.زمردهای برزیلی به دلیل شفافیت بیشتر، ولی رنگ کمتر عمیق، شناخته می‌شوند.
- زمرد مصنوعی (Synthetic Emerald):این نوع زمردها در آزمایشگاه ساخته می‌شوند و از نظر ظاهری شباهت زیادی به زمردهای طبیعی دارند، اما با قیمت کمتری در بازار عرضه می‌شوند.
آمیتیست (Amethyst): یکی از سنگ‌های قیمتی و زیبا از خانواده کوارتز (Quartz) است که به دلیل رنگ بنفش خاصی که داراست، شهرت دارد. این سنگ از دوران باستان مورد توجه بوده و در فرهنگ‌های مختلف به عنوان نماد آرامش، شفا و امنیت وحفظ بدن استفاده شده است.
انواع آمیتیست:
- آمیتیست سیبری (Siberian Amethyst):
با رنگ بنفش خالص و درخشش قرمز یا آبی، یکی از بهترین و گرانبهاترین انواع آمیتیست است. - آمیتیست رز(Rose de France) :
رنگی روشن و متمایل به بنفش-صورتی دارد و بیشتر در جواهرات ظریف استفاده می‌شود. - آمیتیست سبز (Prasiolite) :
نوعی از کوارتز که به رنگ سبز است و از نظر ظاهری با آمیتیست معمولی تفاوت دارد. - آمیتیست ارگانیک:
سنگ‌هایی که به صورت طبیعی در طبیعت با ظاهری خام و غیرتراش‌خورده یافت می‌شوند.
فیروزه :
یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین سنگ‌های نیمه قیمتی فیروزه نام دارد، که به دلیل رنگ آبی و سبز منحصربه‌فردش در سراسر جهان شهرت دارد. این سنگ در فرهنگ‌های مختلف به عنوان نماد خوش‌شانسی، حفاظت و انرژی مثبت شناخته می‌شود و در جواهرسازی و تزئینات هنری کاربرد گسترده‌ای دارد. فیروزه، با زیبایی منحصربه‌فرد و تاریخچه غنی، یکی از محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی در دنیا است. فیروزه نیشابور به‌عنوان با ارزش‌ترین نوع شناخته می‌شود و انتخاب آن در جواهرات نشان‌دهنده سلیقه و علاقه به هنر اصیل است. این سنگ همواره نماد خوش‌شانسی، حفاظت و آرامش بوده و در فرهنگ‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد.
انواع فیروزه :
- فیروزه نیشابور: بهترین و باارزش‌ترین نوع فیروزه، دارای رنگ آبی خالص از معادن نیشابور ایران استخراج می‌شود.
- فیروزه کرمان: رنگ سبز مایل به آبی با رگه‌های تیره می باشد.
- فیروزه آمریکایی: دارای تنوع رنگی از آبی تا سبز از معادن جنوب غرب آمریکا به‌ویژه آریزونا و نوادا استخراج می‌شود.
- فیروزه مصنوعی: ساخته‌شده در آزمایشگاه با ظاهر مشابه نمونه‌های طبیعی ولی قیمت کمتر است.
کوارتز (Quartz):
یکی از رایج‌ترین و مقاوم‌ترین سنگ‌های نیمه قیمتی است که از سیلیکون دی‌اکسید (SiO2) تشکیل شده است. این سنگ در رنگ‌های مختلفی از جمله بی‌رنگ، بنفش (آمیتیست)، صورتی (رز کوارتز)، زرد (سیترین) و قهوه‌ای (کواکسی) یافت می‌شود. کوارتز دارای سختی 7 در مقیاس موس است و در جواهرسازی، صنعت الکترونیک، ساخت ساعت و تجهیزات اپتیکی کاربرد دارد. علاوه بر کاربردهای صنعتی، این سنگ در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان نماد آرامش و شفا شناخته می‌شود.
توپاز ((Topaz:
یکی از سنگ‌های قیمتی باارزش و شناخته‌شده است که به دلیل رنگ‌های متنوع و درخشان خود در جواهرسازی بسیار محبوب است. این سنگ از سیلیکات آلومینیوم فلوراید تشکیل شده و در رنگ‌های مختلفی مانند زرد، آبی، صورتی، بی‌رنگ، سبز و نارنجی یافت می‌شود. توپاز به دلیل تنوع رنگی، مقاومت بالا و خواص نمادین خود، یک سنگ محبوب در جواهرسازی و فرهنگ‌های مختلف است. این سنگ همواره به‌عنوان نمادی از عشق، آرامش و خوشبختی شناخته می‌شود.
